UNESCO‘nun kültür mirası listesinde sadece tarihi alanlar yok; Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü “somut olmayan kültürel miras” listesinde dünya mutfağı içinden seçkin lezzetlere yer vererek onları da koruma altına alıyor. İşte o listeden 9 ulusal ve yerel lezzet:
Michoacán usulü Meksika yemekleri
UNESCO’ya göre Meksika yemekleri sadece malzemeleri ölçüp karıştırarak değil, “çiftçilik, ritüeller ve atalardan kalan adetlerle ortaya çıkan kapsamlı bir kültür modeli”. Michoacán eyaletinde kadın aşçıların oluşturduğu kooperatifler, Meksika mutfağının 2010 yılında UNESCO‘nun prestijli dünya mutfağı listesine girmesine yardımcı oldu. Mısır, fasülye ve acı biber kadar, göllerin üzerine kurulan ekin adacıklarında tarım yapılması ve besleyici değerini arttıran pişirme yöntemleriyle de kültürel miras özelliğinde.
Fransa‘nın gastronomik yemek geleneği
UNESCO’ya göre, “yaşamın önemli anlarını kutlamak için hazırlanan gastronomik yemekler aynı zamanda sosyal bir gelenek”. Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü, insanları doğum, düğün, yıl dönümü gibi çeşitli vesilelerle bir masa başında toplayan bu adeti 2010 yılında somut olmayan kültürel miras listesine aldı. Bunun nedeni de yemek uzmanları olarak adlandırılabilecek gastronomların yapılacak yemek tariflerini seçmeleri, her birinin yanına yakışan şaraplar bulmaları, şık bir sofra hazırlamaları ve insanları bir araya getirmeleri.
Hırvatların zencefilli kurabiyesi
Ülkenin kuzeyinde önce manastırlarda pişirilen kurabiyeler, daha sonra evlerde yapılmaya başlanmış. Un, karbonat, şeker ve baharatlardan oluşan tarif paylaşılsa da her fırıncı kurabiyelerini kendine özgü şekil ve bazen de dini motiflerle beziyor.
Sakız Adası’nın sakızı
Sakız hem Yunan hem Türk kültüründe önemli yere sahip. Sakızlı muhallebi, dondurma ve tatlılar… hatta Türk kahvesinin sakızlısı bile yapılıyor.
Akdeniz diyeti
Bölgedeki birçok ülkeyi kapsayan Akdeniz mutfağı da somut olmayan kültürel miras listesinde. Sağlık ve uzun ömür için tavsiye edilmesinin yanı sıra Akdeniz mutfağının en önemli geleneklerinden biri de yemeğin paylaşılması. Pazarlar da bu kültürün önemli bir parçası.
Ermeni lavaşı
Ermenistan mutfağının ayrılmaz parçası olan lavaş pişirilirken ailenin kadınlarına çocuklar da yardım ediyor. Lavaş hamuru bezelere ayrılıyor ve açılarak uzatılıyor. Daha sonra fırının duvarına yapıştırılarak pişiriliyor. Düğünlerde bereket ve refah sembolü olarak yeni evlilerin omuzlarına konuyor.
Türk kahvesi
Türkiye listede 2013’ten beri Türk kahvesi ile yer alıyor. Hem de “misafirperverlik, dostluk, nezaket ve sohbet” vurgusuyla.
Japon mutfağı (washoku)
Japon mutfağı (ya da washoku), 2014 yılında “doğal gıdaları sürdürülebilir bir şekilde kullanarak, özünde doğaya saygı ruhu bulundurduğu” için korunması gereken dünya mutfağı listesine alındı. Japon mutfağında yerel kaynaklardan edinilen balık, pirinç, sebze ve yenilebilen yabani bitkiler ağırlıkta. Yeni yıl kutlamaları öncesinde, yeni gelen yılın tanrılarını karşılamak için her biri sembolik anlamı olan taze malzemelerle özel yemekler yapılıyor.
Koreli “kimchi”
UNESCO, Güney Kore’nin acılı ‘kimchi’sini dört, Kuzey Kore’ninkisiyse iki yıl önce listeye aldı.